Definitief afscheid nemen van een geliefde, van een dierbare, hoe doe je dat? Bij de eerste bespreking moeten vooral beslissingen genomen worden in keuzes als begraven of cremeren en waar moet dat dan. De uitvaartkist, de opbaring. Een condoleance apart of na afloop van de uitvaart. Dan de rouwkaart met tekst en wellicht een foto, een advertentie in de krant. Kortom, er passeert veel. Is dit allemaal geregeld, dan is er even tijd voor een adempauze. De emoties, het verdriet heeft immers ruimte nodig.

Dan komt in feite het echte, definitieve afscheid op tafel. Hoe dit vorm te geven, zodat er eer wordt gedaan aan de overledene en alle nabestaanden straks met een goed gevoel op het afscheid kunnen terugkijken. Een goed voorbereide plechtigheid is belangrijk bij de rouwverwerking. Iedereen kan een steentje bijdragen, van jong tot oud.

Uiteraard is de eerste vraag: Zijn er bij leven duidelijke wensen uitgesproken of vastgelegd door de overleden persoon? Of hebben de nabestaanden alle vrijheid? Indien er wensen waren, is het gebruikelijk dat deze zo goed mogelijk nagekomen worden. Maar ze mogen nooit ten koste gaan van de nabestaanden, ze mogen het verdriet niet verscherpen of verzwaren.

Muziekkeuze

Om te beginnen is er de keuze van muziek. Onder het kopje Uitvaartmuziek vindt u aanwijzingen en een lijst van veel voorkomende keuzes. Natuurlijk mag u helemaal uw eigen voorkeur volgen, iedere muziek kan uitvaartmuziek zijn. Het kan immers iets over de overledene zeggen, het kan iets over het intense gemis zeggen.
Livemuziek is ook mogelijk, denk aan kleinkinderen die iets kunnen spelen of zingen, maar hou er rekening mee dat de sfeer meestal vrij beladen is en dat kan moeilijk zijn voor kinderen, en ook voor volwassenen trouwens. Wilt u livemuziek maar niet de kans lopen dat de musicus door ontroering de fout in gaat, maak dan gebruik van professionele musici. De uitvaartverzorger kan deze voor u regelen.

Sprekers

Dan de sprekers. Zijn er personen buiten de familie die graag iets willen zeggen? Of stelt de familie het zelf op prijs dat er iets gezegd wordt? Het allerbelangrijkste is goed overleg. Iemand die graag wil spreken – dit kan iemand van een vereniging zijn of van een bepaalde vriendenkring – hoort dit eerst aan de familie bekend te maken en is het aan de nabestaanden of zij dit wel of niet willen. Is de tijd beperkt, of hebben de nabestaanden geen behoefte aan een spreker buiten de eigen kring, zegt dat dan gerust. Men kan de woorden immers ook op papier aan de familie sturen?

Een woord van welkom wordt gesproken door de uitvaartverzorger en deze zal de eerste spreker uitnodigen. De volgorde van sprekers is geheel aan u. Wat voelt goed, wat past? Volgens de regels begint men bij degene die het verst van overledene afstaat, dus werkgever, verenigingsvoorzitter of vriend(in). Vervolgens de directe familie, waarbij degene die het dichtste bij de overledene staat, sluit. Maar nogmaals, het is aan de nabestaanden wat voor hen goed voelt. Zijn er meerdere sprekers, wissel dan na twee sprekers af met muziek.

Wellicht wilt u ook beelden van uw dierbare tonen op een scherm. Vraag uw uitvaartverzorger naar de mogelijkheden in de betreffende aula en spreek goed af wie en wanneer voor deze beelden gaat zorgen. Muziek en beelden moeten altijd minimaal vierentwintig uur voor de plechtigheid in de aula aangeleverd zijn.

Naar de aula

U heeft nu de keuzes muziek, sprekers en beelden gemaakt. Op welke wijze wilt u de overledene in de aula brengen of laten brengen? Doet u dit samen met de familie, dan kunt u kiezen of om zelf te dragen (zwaar!) of om de uitvaartkist op een zogenaamde kerkwagen te laten plaatsen, zodat u deze kunt meevoeren lopend naast de baar. Wanneer wilt u dit doen? Als de overige familie en belangstellenden al plaats hebben genomen? Dan zal de uitvaartverzorger eerst een kort woord van welkom spreken, de muziek laten starten en iedereen uitnodigen om te gaan staan. Vervolgens wordt de baar binnengeleid.

Ook kunt u ervoor kiezen om dit zonder belangstellenden te doen. Dus eerst de overledene naar binnen begeleiden en dan bijvoorbeeld ook zelf de bloemen te schikken. Dan plaats te nemen en vervolgens de belangstellenden uit te laten nodigen.

Op de begraafplaats

Bij de gang over een begraafplaats is het ook mogelijk dat familieleden de plaats van de dragers naast de baar innemen en zo de overledene naar het graf begeleiden. Bloemstukken kunnen gedragen worden door degenen die dat op prijs stellen, zij lopen dan voor de baar. Het op het graf zetten van de uitvaartkist is precisiewerk en vergt ervaring, het is wijs om dit door de dragers te laten doen. Maar het mag ook door de familie zelf gedaan worden.

Aanwezige kinderen

Een mooi gebaar is ook om rond de kist enkele kaarsen te laten plaatsen en deze door kinderen, kleinkinderen aan te laten steken. Dit kan in stilte, dit kan onder muziek. De uitvaartverzorger kan dit begeleiden. Zijn er jonge kinderen aanwezig en is het moeilijk voor ze om lang stil te zijn, laat ze dan een mooie tekening maken. Er moet dan wel papier en potloden meegenomen worden. Na afloop kunnen zij hun tekening op de kist leggen.

Definitieve afscheid

Verlaat de familie als eerste of als laatste de ruimte? Wanneer men besluit om als eerste de aula te verlaten, dan is het een mooi gebaar om nog even als gezin rond de uitvaartkist te gaan staan, eventueel een bloem neer te leggen en dan samen de aula te verlaten. Aansluitend nemen de belangstellenden afscheid. Wanneer de familie als laatste de ruimte wil verlaten, laat de uitvaartbegeleider dan zorgen dat de belangstellenden niet in de aula al gaan condoleren, dit geeft veel oponthoud en is nog niet aan de orde.

Zijn er heel veel meer belangstellenden dan werd verwacht, dan kan de uitvaartverzorger duidelijk aangeven dat het niet de bedoeling is dat eenieder een moment stilhoudt als laatste groet, een aaneengesloten doorgaand defilé is dan echt gewenst.

Is het afscheid bij het graf, dan is de vraag of de uitvaartkist boven de grond blijft staan, een klein stukje zakt of dat deze geheel in het graf daalt.
Men kan bij het afscheid ook een schepje zand op de kist werpen, de uitvaartverzorger regelt dit voor u. Tot slot kan men bij een graf of op het buitenterrein van het crematorium als besluit nog bijvoorbeeld ballonnen oplaten of witte duiven loslaten.

Het uitreiken op een mooi papier van het gesprokene, of met een overzichtje van de gekozen muziek, al dan niet voorzien met een foto van de overledene, wordt zeer op prijs gesteld. In principe is vrijwel alles mogelijk, mits men zich aan de regels van crematorium of begraafplaats houdt. Overleg met de uitvaartverzorger en het opstellen van een goed draaiboek is een vereiste.

Mocht u behoefte hebben aan een ritueel begeleider, iemand die van begin tot eind met u meedenkt, ideeën en alternatieven aandraagt en met u het afscheid samenstelt, ook dan kan Meride daarin voorzien. De ritueel begeleider schrijft ook op verzoek een levensloop of andere speech en kan deze ook voordragen.